کد مطلب:29133 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

با توجه به اين كه خداوند پاك و منزه از هر بدي و زشتي است خلقت بدي ها وزشتي ها را چگونه توجيه مي كنيد؟

مسئله شر از جمله مسائلي است كه از زمان هاي بسيار دور ذهن انديشمندان را به خود مشغول ساخته است. پيرامون اين مسئله سؤالات متعددي مطرح گشته و در طول هزاران سال پاسخهاي گوناگوني هم داده شده است. سؤال شما در واقع از شرور اخلاقي است (آن گونه كه از ظاهر سؤال بدست مي آيد)يعني شروري كه از افعال اختياري انسان سرچشمه مي گيرد مثل انواع گناهان، ظلم ها و قتل و غارتها. سؤال شما از رابطه خداي خير محض و خالق جميع اشياء و افعال مخلوق بندگان كه مملو از شرور و بديها است، مي باشد. به اين سؤال پاسخهاي متعددي داده شده است كه ما به بعضي اشاره مي كنيم و بحث مفصل آن را به منابع ارجاع مي دهيم: 1. شرور امور عدمي هستند: مثلاً قتل را در نظر بگيريم جنبه وجودي قتل همان قدرت و اراده و برّنده گي آلت قتّاله و امثال آن است كه اين امور شر نمي باشد آنچه موجب شر ناميدن اين عمل مي شود سلب حيات از مقتول است كه امري عدمي است و شر محسوب مي شود (البته در صورتي كه اين قتل به ناحق باشد) بنابراين پاسخ آنچه شر ناميده مي شود در واقع جنبه عدمي شي است كه منسوب به خداوند نيست. 2. افعال انسان داراي دو جنبه مي باشد يكي جنبه تكويني و ديگر جنبه تشريعي. انتساب افعال به خداوند در واقع مربوط به جنبه تكويني است و از حيث جنبه تكويني يك فعل ذاتاً شر نيست بلكه عنوان شر با توجه به دستورات شارع و حكم عقل به خوبي و بدي (حسن و قبح) اعمال پيدا شده است و عمل آدمي از اين جهت منسوب به خدا نيست به تعبير ديگر خدا به انسان آزادي و اختيار داد كه خير است و انسان با آزادي عملي را انجام داد. گاه اين عمل به معيارهاي شرع و عقل قبيح و زشت شمرده مي شود ولي تنها ذات عمل منسوب به خداست چرا كه خدا به انسان آزادي را داد و جنبه تشريعي عمل براي خداوند بار نمي شود. به تعبيري خداوند به انسان اختيار داد و تكاليفي را هم براي او معين كرد وقتي انسان راه خطا را پيمود مسئوليت متوجه خود انسان است و لذا مورد عقاب خدا واقع مي شود. 3. اگر سؤال شود چرا خدا به انسان چنين اختياري را داد در جواب مي گوييم مقصود خدا از خلق انسان و عالم مادي خلق موجودي مختار بود كه به عمل اختياري خود درست و غلط را برگزيند و الاّ اگر قصد داشت موجودي خلق كند كه بدون اختيار راه حق را درنوردد اين همان ملائكه بودند. پس لازمه خلق انسان مختار و فعل اختياري چنين شروري است. 4. از آنجا كه خير خلق چنين انساني بيش از شر آن بود خداوند انسان و عالم ماده را خلق كرد چرا كه اگر خلق نمي كرد خير كثيري از بين مي رود كه اين خود شر زيادي را باعث مي شود. پس براي بدست آمدن خير زياد لازمه آن يعني شر كم را بايد پذيرفت. اين بحث نياز به توضيحات بيشتري دارد. براي مطالعه تحقيقي رجوع كنيد خدا و مسئله شر محمدحسن قدردان قراملكي مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامي قم.